Beschrijving Bruggenhoofd Gent.

De bouw van Bruggenhoofd Gent als onderdeel van de Belgische fortificatiepolitiek.

De Bouw van Bruggenhoofd Gent is maar een klein onderdeel van de ganse fortificatiepolitiek die plaats had over het ganse Belgische grondgebied. U krijgt hier een chronologisch overzicht hoe deze fortificatie verliep voor Belgie vanaf eind jaren '20 tot de hel losbarstte in mei 1940.

• De Bouw van Bruggenhoofd Gent.
  • De Belgische fortificatiepolitiek voor WO II.
• Korte beschrijving van het Belgisch leger voor mei 1940.
  • Opbouw en structuur van Belgisch leger voor mei 1940.
  • Indeling van de grotere eenheden binnen het Belgisch leger.
    • Beschrijving Infanterie-eenheden.
    • Beschrijving Cavalerie-eenheden.
    • Beschrijving Artillerie-eenheden.
    • Beschrijving Genie-eenheden.
    • Beschrijving van de Transmissietroepen.
    • Beschrijving van de Luchtmacht.
• Korte beschrijving van het Duitse leger voor mei 1940.
• Overzicht van de Belgische fortificaties voor mei 1940.
• De Structuur van Bruggenhoofd Gent.
• Een nadere blik op de technische kant van de bouw van de bunkers.
• Beschrijving van de binnenkant van de bunkers en hun bewapening.
• Camouflage van de bunkers.
• Enkele opmerkingen en tekortkomingen aan dit bruggenhoofd.
• De Achttiendaagse Veldtocht zoals beleefd aan Bruggenhoofd Gent.
• Het lot van Bruggenhoofd Gent na drie dagen strijd.

Detailbeschrijving van de Cavalerie-eenheden van het Belgisch leger voor mei 1940.

Opbouw van de actieve Cavalerieregimenten.

Van toepassing op

• 1e tot 3e Regiment Lansiers.
• 1e en 2e Regiment Jagers te Paard
• 1e Regiment Gidsen

Elk Actief Regiment Cavalerie omvatte in totaal 300 motoren waarvan er 214 met Side-Car.

• 1e en 2e Karabiniers - Cyclisten (Cyclisten)

Het mag duidelijk zijn dat de Wielrijderseenheden een tussenstap vormen tussen Infanterie en Cavalerie. Officieel zijn ze wel degelijk in te delen bij de Cavalerie-eeneden. De indeling die men er gaat bij gebruiken hangt namelijk af van welke eenheden ze origineel zijn afgesplitst. Zo heeft men de basiseenheden van de Cyclisten. Deze zijn origineel ontstaan uit de Karabiniers (een infanterie-eenheid). Bij deze eenheden Cyclisten gaat men eveneens, net zoals bij de Karabiniers, opdelen in Bataljons, Compagnies en Pelotons. Dezelfde redenering wordt ook gevolgd voor de Grenswielrijders en zelfs de Ardeense Jagers die ook wielrijderseenheden bezaten.

Opbouw Regiment Cyclisten

Detailopbouw van een Regiment Karabiniers-Cyclisten

• De Specifieke opbouw van een Regiment Karabiniers-Cyclisten was als volgt:
• Regimentstaf
  • Onder leiding van een officier
  • Administratief personeel
    • 2 administratieve onderofficieren
    • 3 soldaten gespecialiseerd in administratieve taken
  • 1 tolk
  • Observatie personeel
    • 1 sergeant, 2 korporaals en 6 soldaten
  • Transmissie personeel
    • 1 onderofficier, 2 korporaals en 15 soldaten
  • 1 1e Sergeant of Sergeant postbode
  • 1 1e Sergeant of Sergeant klaroen
  • 3 onderofficieren boekhouders
  • 1 onderofficier mecanicien
  • 1 1e Sergeant of sergeant Chef du materiel (fietsen)
  • 1 korporaal (onbekende functie)
  • 16 soldaten voor de functies van boodschappers, koks, ordonnances,...
  • Personeel voor bijhorend rijdend materiaal
    • Deeluitmakend van de Staf
      • 1 camion voor materiaal
      • 1 motor
    • Deeluitmakend van het vervoerskorps (CT)
      • 1 autobus
      • 1 vrachtwagen voor bagage
      • 1 ambulance
      • 1 camionette (voor keukengerei)
      • 6 motoren
• 2 Bataljons cyclisten
  • De Bataljonstaf
    • 2 Luitenanten of onderluitenanten waarvan 1 bevoegd met de bevoorrading van munitie
    • 1 onderofficier boekhouder
    • 1 onderofficier gespecialiseerd in administratieve taken
    • 9 soldaten voor de functies van boodschappers, koks, ordonnances, ...
    • Observatiepersoneel - 1 korporaal en 2 soldaten
    • Transmissiepersoneel - 1 sergeant, 1 korporaal en 16 soldaten
    • Personeel voor bijhorend rijdend materiaal
      • Deeluitmakend van het vervoerskorps (CT)
        • 1 camionette voor de SS (Service de Santé = gezondheidsdienst)
        • 2 vrachtwagens met gereedschap (onderdeel van bijhorende genie-eenheid)
        • 2 motoren
  • 2 Compagnies Fusiliers - Elke compagnie Fusiliers omvatte:
    • 1 Kapitein (met motor)
    • 3 Pelotons met elk
      • 1 Luitenant of onderluitenant
      • 1 klaroenblazer
      • 1 Ordonnance
      • 1 Mechanieker (motor)
      • Fietsbewaking - 1 korporaal en 1 soldaat
      • 4 gevechtsgroepen met elk
        • 1 sergeant
        • 1 Ploeg F.M. (Fusil Mitrailleur - lichte mitrailleur)
          • 1 korporaal - Chef d'equipe
          • 1 schutter
          • 3 bevoorraders
        • 1 Ploeg F.G. (Fusil Grenadiers)
          • 1 korporaal
          • 4 schutters (Grenadiers)
        • 1 ploeg DBT granaatwerpers
          • 1 Sergeant
          • 3 schutters
          • 6 bevoorraders
    • 1 Peloton buiten gelid omvattend
      • 1e verbindingsechelon
        • 1 onderofficier
        • 1 ordonnance
        • 1 hulpboekhouder
        • Observatiepersoneel - 1 korporaal en 2 soldaten
        • Transmissiepersoneel - 1 korporaal en 6 soldaten
      • 2e bevoorradingsechelon voor munitie
        • 1 sergeant
        • 1 korporaal mecanicien (op motor)
        • 1 wapensmid
        • 6 soldaten
        • 1 chauffeur voor vrachtwagen (depannagewagen)
      • 3e echelon voor levensmiddelen en arbeiders
        • 1 onder-officier boekhouder
        • 1 sergeant
        • 1 caporal d'ordinaire (?)
        • 3 koks
        • 1 kleermaker
        • 1 schoenmaker
    • Bijhorend rijdend materiaal
      • Deeluitmakend van de Compagnie
        • 5 motoren
        • 1 camion voor technische zaken
      • Deeluitmakend van het vervoerskorps (CT)
        • 1 camion voor levensmiddelen
        • 1 camion voor bagage
        • 1 motor
  • 1 Compagnie (zware) Mitrailleurs
    • 1 Luitenant of onderluitenant
    • 1 klaroenblazer
    • 1 ordonnance
    • 1 mechanieker (op motor)
    • Fietsenbewaking - 1 korporaal en 2 soldaten
    • 2 Secties met elk 2 zware mitrailleurs.
      • 1 Sergeant - chef de section
      • 2 korporalen - chef de pieces
      • 2 richters, bedienaars van de mitrailleurs
      • 2 laders
      • 2 helper-laders
      • 6 bevoorraders
      • 1 chauffeur (auto met caisson voor MI)
    • 1 Peloton buiten gelid omvattend
      • 1e verbindingsechelon
        • 1 onderofficier
        • 1 ordonnance
        • 1 hulpboekhouder
        • Transmissiepersoneel - 1 korporaal en 11 soldaten
        • 6 afstandsmeters
        • 1 chauffeur (camionette)
      • 2e bevoorradingsechelon voor munitie
        • 1 onderofficier, 3 sergeanten en 3 korporalen
        • 1 wapensmid
        • 18 soldaten (allicht bevoorraders munitie)
        • 1 korporaal mecanicien (op motor)
        • 1 chauffeur (depannagecamionette)
      • 3e echelon voor levensmiddelen en arbeiders
        • 1 onder-officier boekhouder
        • 1 sergeant
        • 1 caporal d'ordinaire (?)
        • 3 koks (1 fiets)
        • 1 kleermaker
        • 1 schoenmaker
    • Bijhorend rijdend materiaal
      • Deeluitmakend van de compagnie
        • 6 auto-caissons voor zware mitrailleurs
        • 1 onderhoudsvrachtwagen
        • 5 motoren
        • 1 camionette
      • Deeluitmakend van het vervoerskorps (CT)
        • 1 motor
        • 1 vrachtwagen voor levensmiddelen met bijhorende veldkeuken op remorque
        • 1 vrachtwagen voor bagage
  • 1 Compagnie C47
    • 1 kapitein
    • 2 pelotons van 2 secties met elk 2 anti-tankkanonnen C47. Elk Peloton omvat:
      • 1 Luitenant of onderluitenant
      • 1 clairon (klaroenblazer)
      • 1 ordonnance
      • 2 mechaniseer
      • 1 korporaal bevoorrader (van proviand)
      • 1 chauffeur voor vrachtwagen 1.5 a 2 ton
      • Elk van de 2 Secties omvatte
        • 2 stukken C47 geschut
        • 1 1e Sergeant of Sergeant - Chef de Section
        • 2 Sergeanten - Chefs de Piece
        • 2 Korporalen Pointeurs - Richters
        • 2 Schutters
        • 2 Laders
        • 4 Bevoorraders (munitie voor geschut)
        • 2 chauffeurs (voor tractortrekkers C47)
      • 1 peloton buiten gelid, dit omvatte
        • 1 onderofficier
        • 1 ordonnance
        • 1 hulpboekhouder
        • 1 onderofficier gespecialiseerd in administratieve taken
        • Transmissiepersoneel - 1 korporaal en 6 soldaten
        • 1 sergeant
        • 1 caporal d'ordinaire (?)
        • 3 koks
        • 1 kleermaker
        • 1 schoenmaker
        • 1 onderofficieer mechanieker
        • 4 reservechauffeurs
        • 1 korporaal of soldaat specialist (onduidelijk in wat)
        • 1 wapensmid
        • 4 chauffeurs voor
          • 1 onderhoudsvrachtwagen
          • 2 vrachtwagens van 1.5 a 2 ton
          • 1 reserve tractor voor C47 kanon
      • Bijhorend rijdend materiaal
        • Deeluitmakend van de Compagnie
          • 17 artillerietrekkers voor C47 geschut
          • 8 mobiele C47 kanonnen
          • 9 caissons
          • 1 onderhoudsvrachtwagen
          • 4 Camions van 1.5 a 2 ton
        • Deeluitmakend van het vervoerskorps (CT)
          • 3 motoren
          • 1 vrachtwagen voor levensmiddelen met een veldkeuken als remorque
          • 1 vrachtwagen voor bagage

Opbouw van de 1e Reserve Cavalerieregimenten.

Van toepassing op

• 4e Regiment Lansiers.
• 2e Regiment Gidsen

Men noemde dit ook de Cavaliers portés omdat ze verplaatst werden met camions.

De C47 kanonnen werden getrokken door deze camions

• 3e tot 4e Regiment Karabiniers - Cyclisten (Cyclisten)

  Qua opbouw volledig identiek met 1e en 2e Cyclisten

• Bataljon T13 2 CD (Actief Regiment) - CD = Cavaleriedivisie

  Dit was een tijdelijk Bataljon dat werd opgericht kort voor mei 1940. Het omvatte voor 10 mei 1940:

  • 24 T13-tanks - Comp T13 8e ID en Comp T13 VPN
  • 8 Renault tanks - Eskadron Pantserwagens Cavaleriekorps

• Escadrons Wielrijders bij de 1e tot 12e Infanteriedivisie.

Opbouw van de 2e Reserve Cavalerieregimenten.

• Groepen Wielrijders bij 13e tot 16e Infanteriedivisie

In dit geval waren de 6 Reserve-infanteriedivisies ruimer voorzien dan de 12 basis-infanteriedivisies. Dit waren troepen van 2e Reserve.

Opbouw van Rijkswachtregimenten.

• 1e en 2e Licht Regiment (Actieve Rijkswachtersregimenten)

3e Eskadron Steunwapens

Onderstaande gemotoriseerde voertuigen waren in ons landleger voorzien.

Renault FT-17 en FT-18 tanks.

• De Renault FT-17 is in origine een lichte Franse tank uit de 1e Wereldoorlog. Deze tank woog 6.6 ton en had een beperkte bepantsering van 16 mm. Het was een uiterst kleine tank voor twee personen, bestand tegen kogelinslagen, lichte granaten en mijnen. Hij was ontworpen om te kunnen doordringen tot in en bij de vijandelijke loopgraven, verdedigd door machinegeweren. De FT-17 was als bewapening uitgerust met een Hotchkissmitrailleur. Omwille van zijn opbouw werd deze kleine tank gezien als de eerste echte moderne tank van het WO I front.
• Bij de wapenstilstand van 11 november 1918 (WO I), waren er bij het Franse leger (ook gebruikt door overgekomen Amerikanen), 2697 FT-17 voor gebruik geleverd aan het front. Hiervan gingen er 440 aan het front verloren.

• Van dit type tank bestond ook een iets recentere versie, de Renault FT-18. Deze tank was vergeleken met de FT-17 ongeveer 1 mijl/uur sneller en iets beter bepantserd. Het grootste verschil was dat hij in plaats van met een mitrailleur, bewapend was met een 37 mm kanon.

• Deze types tank bleven na de 1e WO I bekend als de beste tank op het geallieerde front. Hij zou na de oorlog nog voort geproduceerd worden, ook voor de export. Zo is er weet van verkoop van dit type tank aan Finland, Estland, Litouwen, Polen, Roemenië, Joegoeslavië, Tjechoslowakije, Belgie (54 stuks), Spanje, China, Brazilië, Zwitserland, Zweden, Japan, Turkije, Iran en zelfs 1 exemplaar aan het neutrale Nederland.
• Deze types van tanks (FT-17 en zijn opvolger de FT-18) zouden nog geruime tijd dienst blijven doen binnen het Franse leger.
• Toch mag men de invloed van deze kleine tank op de latere tankproducties niet onderschatten. Zo is hij het schoolvoorbeeld voor latere nieuwe Franse tanks als de FT Kégresse, Char D1 en D2 en de Italiaanse Fiat 3000. Ook Japan en Rusland (T18) baseren hun eerste eigen tanks op dit type van tank.
• Bij het uitbreken van de oorlog in mei 1940 zouden volgens sommige bronnen in elk geval nog tanks van beide types (FT-17 en FT-18) in gebruik geweest zijn bij een aantal Belgische infanterie-eenheden of territoriale troepen die ze dan meestal ergens statisch gebruikten als verdedigingspost. Er zijn geschriften die spreken over 75 stuks maar dit spreekt natuurlijk tegen met de eerder gemelde 54 stuks die aan het Belgische leger zouden zijn geleverd. Anderen beweren dat dit type verouderde tanks binnen het Belgisch leger reeds totaal buiten dienst werden geplaatst vanaf 1934. Merkwaardig genoeg duiken hier en daar wel nog foto's op waarop dit soort tanks wel degelijk nog op het slagveld, meestal in achtergelaten toestand, wordt teruggevonden tijdens de 18 daagse veldtocht.
• In elk geval waren er ten tijde van mei 1940 binnen het Franse leger nog heel wat van deze FT-17 tanks in gebruik. Bij de Franse kapitulatie zouden er in totaal 1704 van dit type tanks worden buitgemaakt. Van deze kleine tanks zouden er trouwens nog 100 ingezet worden door de Duitse bezetter als luchtafweer bij vliegvelden in Noord-Frankrijk, België en zelfs Nederland. Nog 650 andere exemplaren zouden benut worden bij politietaken. (Beide foto's: Replica)

Britse Vickers-Carden-Loyd T15-tanks

Dit was de rechtstreekse vervanger van de Franse Renault FT-17 tanks die officieel reeds in 1934 buiten dienst waren gesteld. Het basisontwerp was gebaseerd op de Britse Vickers Model 1934. Dit lichte pantser woog slechts 3.8 ton.

Het grootste verschil met de originele tank is de conische uitbouw van de koepel met de mitrailleur. Het grootste pluspunt was zijn topsnelheid die zeer hoog was met 62 km/u. De zwakke kanten waren echter overmeesterend op de sterke punten. Zo was de pantsering zeer zwak met amper 7 a 9 mm. Ook de bewapening met een zware Franse Hotchkissmitrailleur van 13.2mm was vrij zwak alhoewel deze beter was dan wat standaard werd geleverd bij het Vickers basismodel van deze tank.

Bij het Belgische leger hadden deze pantsers niet de functie van een tank maar een verkenningsvoertuig. De tankversie werd ingenomen door de T13-tanks waarvan het Belgische leger er bij de aanvang van de meidagen 228 in dienst had.

Van deze T15 bezat het Belgische leger er 42 bij aanvang van de meidagen 40. Ze waren als volgt verdeeld binnen het leger:

• 1e Cavalerie Divisie.
  • 4 stuks bij de 1e Gidsen.
  • 6 stuks bij de 2e Lanciers.
  • 6 stuks bij de 3e Lanciers.
• 2e Cavalerie Divisie.
  • 6 stuks bij de 1e Lanciers.
  • 6 stuks bij de 2e Jagers te paard.
  • 4 stuks bij de 1e Jagers te paard.
• 1e Divisie Ardense Jagers.
  • 3 stuks bij de 1e Ardense Jagers.
  • 3 stuks bij de 2e Ardense Jagers.
  • 3 stuks bij de 3e Ardense Jagers.
• Tank rijschool te Borsbeek bij Antwerpen.
  • 1 stuk.

Deze lichte pantsers waren zeker nooit partij voor de Duitse invallende pantsers omwille van de hierboven reeds vermelde zwakke punten. Wel werden ze deels na de meidagen gerecupereerd door de Duitsers als lichte pantsers binnen hun eigen pantserdivisies

Volledig boven: T15 tank bij Belgische militaire oefeningen bij Ardeense Jagers (Foto: Tank Museum Bovington). 2e rij: T15 tanks in gebruik bij het Belgisch leger (Foto's: Replica). Onderste rij: achtergelaten T15 tanks tijdens de veldtocht. (Foto's: Replica)

Britse Vickers-Carden-Loyd T13-tanks

• Dit was de rechtstreekse vervanger van de Franse Renault FT-18. Deze tank was sterk gelijkend op de T15. Het was een 5 tons tank. Het chassis was niets anders dan een Vickers-Carden-Loyd artillerietrekker waarop een Belgisch 47 mm turet werd geplaatst. De hoofdwapening werd aangevuld met een Belgisch 7.65 mm FN 30 MG machinegeweer. De kwaliteit van dit kanon was niet te onderschatten. Er zijn vernielde Duitse pantsers gevonden waarbij de kogel de pantserwagen aan de ene kant binnendrong en aan de andere kant opnieuw verliet. Ook de gebruikte mitrailleur werd bij de betere bestaande types gerekend bij aanvang van de oorlog. Er waren binnen het Belgische leger 3 types van dit soort tank te onderscheiden.

T13 B1

• Van dit type waren er binnen het Belgische leger 30 stuks aanwezig. Het gemakkelijkste herkenningspunt van dit type van T13 is net zoals bij de andere types de militaire nummerplaat. Bij dit type zitten alle nummerplaten in de reeks 05XX.
• Dit type was in gebruik bij:
  • 1e Divisie Ardense Jagers.
  • Cavalerieregimenten.
  • 1e Regiment Grenswielrijders.

  Foto links: T13 B1 bij compagnie Ardense Jagers (Replica) - Foto rechts: T13 B1 bij groep Grenswielrijders (Replica)

T13 B2

• Van dit type waren er binnen het Belgische leger 20 stuks aanwezig. Het gemakkelijkste herkenningspunt van dit type van T13 is net zoals bij de andere types de militaire nummerplaat. Bij dit type zitten alle nummerplaten in de reeks 11XX.

(originele T13 artillerietrekkers van voor de ombouw in 1936 - foto: Replica)

• Interessant als bijkomend herkenningspunt van type B1 en B2 ten opzichte van B3 is dat het type B3 zijn geschutskoepel zonder problemen kon draaien over 360°. Bij type B1 en B2, stond de loop standaard naar de achterkant van de machine gericht. Om de koepel volledig te kunnen ronddraaien, moest men specifiek zijplaten van de tankkoepel gaan neerleggen.
• Dit type was in gebruik bij:
  • 1e Divisie Ardense Jagers.
  • Cavalerieregimenten.
  • 1e en 2e Regiment Grenswielrijders.
  • Battalion Limburgse Grenswielrijders.

  Foto links: T13 B2 Museumtank (Replica) - Foto rechts: T13 B2 achtergelaten tank tijdens meidagen '40 (Collectie P. Taghon)

T13 B3

• Van dit type waren er binnen het Belgische leger in totaal 150 stuks aanwezig. Deze tanks kwamen in gebruik vanaf 1937. Ze zijn vrij gemakkelijk te herkennen van de beide vorige types omdat in dit geval de tanks bovenaan veel meer afgesloten waren, ook de koepel met het 47 mm kanon. De militaire nummerplaten dragen allemaal nummers tussen 33XX en 35XX.
• Dit is het type T13 tank waar men nog het gemakkelijkst foto's van kan van terugvinden.
• Dit type was in gebruik bij:
  • 2e Reg Ardense Jagers.
  • 2e Regiment Grenswielrijders.
  • Forttroepen vesting Namen.
  • De verschillende Infanteriedivisies 1,2,3,4,7,8,9,10,11 met elk 12 stuks. Daar elk van deze divisies bestond uit 3 Linieregimenten bezaten zij elk 4 stuks.
  • 1e,2e en 3e Lanciers.
  • 1e en 2e Jagers te Paard.
  • 1e Gidsen.
  • 1e en 2e Regiment Grenswielrijders.

  Foto links: T13 B3 tank voor mei 1940 (Replica) - Foto rechts: T13 B3 uitgeschakeld exemplaar te Kuringen (Replica)

Britse Carden-Loyd Mark VI

• Dit type van lichte tank was letterlijk de voorganger van de Belgische T13. Ze deden hun intrede in 1932 maar waren tegen de meidagen toch wel al gedateerd te noemen en officieel niet meer in gebruik als tanks. In theorie waren ze origineel sinds 1932 in dienst bij de Ardeense Jagers en in 1938 vervangen door T13 tanks. Bij hun vervanging werden er zeker nog 3 zoals op onderstaande foto te zien, overgedragen aan het 2e Regiment Grenswielrijders. Gezien de enkele van deze tanks die op die manier nog in gebruik waren hun beste tijd zeker hadden gehad (zeker voor wat de motor en het rijwerk betrof), werden ze bij deze eenheid nog gebruikt voor hun C47 antitankkanon. Het was origineel dan ook de bedoeling deze lichte tanks onder andere bij stellingname aan de Maas te Visé in te graven vaste opstellingen. Toch probeerden de Grenswielrijders ze nog te recupereren na het verlaten van hun stellingen aan de Maas te Visé. Al vrij snel vielen ze uit omwille van motorproblemen en dienden ze alsnog achtergelaten te worden. Het is op deze manier dat ze hier gefotografeerd konden worden. Deze foto zou genomen zijn rond 11 mei 1940 nabij Visé.

(Foto: Boek Mei 1940 - versie 2010 - Peter Taghon)

Renault AGC1

• Daarnaast bezat ons land toen de oorlog uitbrak nog 8 Renault-tanks. Dit waren 16-tons tanks voorzien van een 4.7 cm kanon en een 13.2mm mitrailleur. Er waren er eigenlijk 12 besteld maar tegen de tijd dat de oorlog begon waren er nog maar 8 geleverd.

(Alle foto's: Replica)

Belgische Motoren.

• Basisinfo over de indeling van de verschillende regimenten, afkomstig van website 18daagseveldtocht.be